Co działo się u podnóża wzgórza Kowalnia? Odpowiedź na to pytanie znajdziecie dzięki wystawie historyczno-edukacyjnej „Bastiony Pamięci – Ścieżka Bohaterów i Panorama Historii” w Stróżach, która zostanie oficjalnie otwarta już jutro o godzinie 9. Opowiada o tamtejszym obozie pracy zbudowanym przez Niemców oraz linii umocnień Venus przebiegającej przez wzgórze.

Pomysłodawcą tego przedsięwzięcia jest Michał Kalisz – historyk i regionalista, który posiada nie tylko ogromną wiedzę, lecz także materiały archiwalne, zdjęcia i dokumenty. Do stworzenia wystawy zainspirowała go rozmowa z mieszkańcami Stróż: Ryszardem Dargiewiczem i Danielem Obrzutem. Mężczyźni chcieli upamiętnić to, co działo się podczas okupacji niemieckiej.

Starania nie poszły na marne

W 2022 roku autor spotkał się z właścicielami terenu, czyli Nadleśnictwem Gorlice w Zagórzanach. Ówczesny nadleśniczy zaakceptował pomysł na wystawę, zgodę wyraził także wójt gminy Grybów, Jacek Migacz. Podczas wspólnego spotkania zostało wybrane miejsce, gdzie mogłaby stanąć wystawa. Poruszono również kwestię finansowania. Za koordynację działań był odpowiedzialny oczywiście Michał Kalisz. Miał przygotować plansze wystawiennicze z własnymi tekstami. Ze względu na życie prywatne autora prace nad projektem się przeciągnęły. Dopiero początkiem tego roku sprawa nabrała tempa, ponieważ nadzór nad przedsięwzięciem przejął radny Daniel Obrzut. Do współpracy przyłączyła się Agnieszka Trybowska ze Stowarzyszenia dla Ciebie. To ona pozyskała fundusze w ramach projektu „Bastiony Pamięci – Ścieżka Bohaterów i Panorama Historii”. Wsparcie okazała również gmina.

Ze względu na zmiany na stanowisku nadleśniczego doszło do kolejnego spotkania pod wzgórzem Kowalnia. Od tamtej pory funkcję tę sprawuje Konrad Barczyk, który przekazał fundusze na powstanie drewnianej ekspozycji.

„Nadleśniczy zgodził się przysłać ciężki sprzęt w postaci koparki i pracownika, aby przygotować teren pod przyszłą wystawę. Po tych jednomyślnych uzgodnieniach wszyscy zaczęli działać na rzecz powstania wystawy. W prace na rzecz oczyszczania i przygotowania placu, na którym stanąć miała wystawa zaangażowali się również Daniel Obrzut i Jan Gryboś, radni gminy Grybów. Jan Gryboś podobnie jak nadleśniczy Konrad Barczyk udostępnił również swoją prywatną koparkę. Wraz z Danielem Obrzutem i pracownikiem Nadleśnictwa przystąpił do oczyszczania terenu z nieczystości, wyrównał teren i zniwelował skarpę, obok której miała powstać wystawa”, czytamy.

O krok od sukcesu

Prace ruszyły pełną parą. Teksty i zdjęcia trafiły do rzeszowskiej drukarni, miejscowy stolarz wykonał ekspozycję z drewna, a radny przygotował betonowe zakotwiczenia. Teren placu został obłożony krawężnikami i utwardzony gryzem – tę część sfinansowała Rada Sołecka na czele z sołtysem Stróż, Krzysztofem Olszaneckim.

„Z kolei po wydrukowaniu trzech paneli wystawienniczych z pomocą pośpieszył radny Jan Gryboś, który udostępnił swój prywatny samochód ciężarowy, a Daniel Obrzut znalazł kierowcę, który przywiózł panele do Stróż. Jan Gryboś opłacił paliwo, a Daniel Obrzut i moja osoba, czyli Michał Kalisz, opłaciliśmy pracę kierowcy. 18 października 2025 roku wspólnie z Danielem Obrzutem przytwierdziliśmy panele wystawiennicze do drewnianej ekspozycji wystawienniczej”, dowiadujemy się z opowieści.

Efekty będziemy mogli podziwiać już jutro. Pogoda zapowiada się doskonale, warto więc poświęcić chwilę, by poznać historię regionu. Przypominamy: wystawa odbędzie się o godzinie 9, u stóp wzgórza Kowalnia.

fot. Wojciech Szafraniec i Marcin Gryboś